Kultura, czyli kto zbuduje nowy PRL

Spędziłem wczoraj bardzo pracowity dzień, nad redakcją książki „Wielki indyjski żywopłot”. Jest znacznie dłuższa niż poprzednie tłumaczenie i zawiera sporo specjalistycznych wyrażeń, trudnych do zainstalowania w języku polskim. W pewnym momencie doszliśmy do fragmentu, opisującego karawanę złożoną z 1800 wielbłądów, które przewoziły bloki soli, wielkie jak nagrobki. Po dwa na każdego wielbłąda, zawieszone w specjalnych sakwach po bokach zwierzęcia. Pomyślałem sobie, że ludzie organizujący i prowadzący taki transport musieli mieć niezwykłą i nieprzekazywalną wiedzę, a także zmysł organizacyjny i szereg nie dających się dziś w ogóle wyobrazić umiejętności, które czyniły z nich potentatów w branży transportowej. Kiedy zaś w ich kraju pojawili się Europejczycy, wszystko to przepadło, straciło znaczenie i zostało zdegradowane. Narzędziem zaś, które posłużyło do degradacji, była kultura. Na kulturę bowiem powołuje się zawsze każdy zorganizowany złodziej, który zamierza zdewastować jakiś wielki obszar. Na kulturę powoływali się brytyjscy sierżanci w Indiach, którzy niszczyli lokalne społeczności, na kulturę powoływał się Robert Clive, który ku uldze wszystkich podciął sobie wreszcie gardło scyzorykiem. W kulturze po pas zanurzeni byli wszyscy agenci kompanii, zajmujący się zorganizowaną jumą.

Pomyślałem też, czytając o tych karawanach, że dziś, na wydziałach transportu, o logistyce uczą studentów ludzie, którzy pewnie mieli by kłopot z zapanowaniem nad przedszkolną grupą pszczółek, a co dopiero mówić o tysiącu wielbłądów.

Jak to już ustaliliśmy, poezja jest uzupełnieniem cenzury, kultura zaś i ludzie, którzy się na nią powołują, są zwiastunami wielkiej jumy. Przy czym z definicji kultury wyłącza się z miejsca wszystkie istotne i potrzebne umiejętności, które podnoszą znaczenie człowieka, a także czynią go samodzielnym i wolnym. Nadaje się za to, w tej kulturze, wagę pojęciom, relacjom i definicjom, które są degradujące, albo wręcz nie istnieją, są czymś w rodzaju hologramu, służącego do mamienia nierozgarniętych.

Kultura, w rozumieniu takim, do jakiego przywykliśmy od młodości i dzieciństwa, jest w istocie antykulturą, bo tworzy się ją po to, by odwrócić uwagę od spraw istotnych. To łatwe do wyjaśnienia w praktyce i niepotrzebny jest do tego Karoń ze swoimi definicjami. Komuna, żeby zablokować myślenie, bo tak to chyba trzeba nazwać, o Kresach i w ogóle wschodzie w kategoriach zbliżonych do realizmu, wygumkowała niektóre postaci, a a ich miejsce wstawiła inne. Nikt nie wiedział kim byli ludzie tacy jak Hipolit Milewski, ale każdy kulturalny człowiek wiedział kto to jest Tadeusz Konwicki. Obaj byli związani z tym samym miastem, ale Milewski zbudował tam teatr i inwestował, a także brał udział w życiu publicznym i miał dużo do powiedzenia. Konwicki zaś pieprzył trzy po trzy, co o symbolach i przez to zaliczono go do proroków nowej kultury. Dziś, średnio rozgarnięty bloger pisze przez miesiąc więcej niż Tadeusz Konwicki napisał przez całe życie. No, ale czerwoni dalej rozpaczają nad upadkiem kultury, hejtem w sieci i grozą, która nadchodzi. To jest dość znamienne. Chcę jeszcze raz podkreślić różnicę istotną – człowiek, który potrafi zorganizować i poprowadzić karawanę złożoną z 1800 wielbłądów przez olbrzymi kraj, uważany jest za dzikusa. Inny człowiek zaś, który popada w zamyślenie przed jakimś bohomazem, albo pisze brednie na temat, którego nie poznał wcale, bo Wilno oglądał od strony podwórek i w ogóle pisać nie umie, uznawany jest za egzemplarz cywilizowany i kulturalny. O czym to świadczy? Różnice te wskazują nam jakie są istotne cele podboju. A jakie są? Następujące; obniżenie kosztów niewolniczej pracy i nadzoru, poprzez wywołanie fałszywych aspiracji i pozbawienie ludzi zdolnych możliwości realizacji w tych dziedzinach, do których przeznaczył ich Pan Bóg. Czyni się to zawsze poprzez podstawienie na miejsce ich ambicji i pragnień, jakiegoś demona. Może to być wódka dostępna od bladego świtu, albo kultura, która wymaga wtajemniczeń innych niż nabywanie praktycznych umiejętności.

Szalenie łatwo to wykazać. Dziś każdy, jeśli nie liczyć mnie, potrafi upiec sobie w domu chleb. I chleb ten jest lepszy niż wszystkie chleby dostępne w marketach. Bo jak się ludzie za coś zabiorą i mają do tego, jak mawiał mój tata, dryg, to wyjdzie ładnie, smacznie i jeszcze się można będzie pochwalić. W latach osiemdziesiątych były co prawda trudności w zaopatrzeniu, ale mąkę i jajka dawało się kupić, można było nastawić zakwas i tak samo upiec chleb. Nikt tego nie robił, a przynajmniej ja nikogo takiego nie znałem. Na mojej ulicy była piekarnia, przed którą kolejki ustawiały się od 18, w piątek po południu, a sprzedaż pieczywa zaczynała się od 20. Ludzie wstawali o 3 rano, by jechać pociągiem do innej piekarni, w odległym mieście i tam kupować chleb. I czyniły to gospodynie, które piekły ciasta, gotowały smacznie i potrafiły ogarnąć sprawy gospodarstwa. Dziś to są rzeczy niepojęte. Może się jednak okazać, że system ten wróci, albowiem ktoś przekona ludzi, że umiejętność pieczenia chleba w domu jest poza sferą kultury i aspiracji.

PRL, czego nikt nie powie wprost, był bardzo podobny do Indii okupowanych przez Brytyjczyków. Zdewastowano całą lokalną kulturę, nazwano ją do tego przestarzałym barbarzyństwem, a wszystko po to, by wychować ludzi, którzy ze strachu, z wbitego do głów poczucia wstydu i winy, będą się sami pilnować, a do tego jeszcze pracować za najniższe stawki. Jako poziom aspiracji zaś wyznaczono im hermetyczne jakieś histerie produkowane przez zarządców systemu, albo masowe niby patriotyczne uniesienia. I nazwano to kulturą.

Dziś jest podobnie, i to mam nadzieję, ujawniło się we wczorajszym tekście. Tylko ludzie wyznaczeni do tego i posiadający gwarancję mogą „robić kulturę” i wyznaczać poziom aspiracji. I nie ważne czy będzie to Monika Jaruzelska czy Marian Kowalski, bo to są osoby z tego samego koszyka. Nigdy nie zapomnę wywiadu Moniki Jaruzelskiej z Kamilem Sipowiczem, starym durniem, który wystawiał jakieś kolaże, czyli powycinane z gazety zdjęcia, przyklejone na białe płachty papieru. To był jeden z najbardziej wyrazistych przykładów w jaki sposób „kultura” zastępuje kulturę.

To o czym dziś piszę, jest być może najważniejszym powodem, by nie dawać żadnego mandatu lewicy. Niewola i podbój bowiem dokonują się w wymiarze indywidualnym, przede wszystkim, a celem podboju jest uzależnienie każdego pojedynczego człowieka od systemu. Zagrożeniem zaś dla władzy dokonującej podboju jest wszystko, co potrafimy zrobić sami – od prowadzenia wielkiej karawany zaczynając, na pieczeniu chleba kończąc. Dlatego właśnie sfera kultury pełna jest zjawisk i osób, których nikt nie chce naśladować, żeby się nie porzygać. To jest ten obszar, gdzie robi się rzeczy, których normalny człowiek nie wykona. I one są promowane, wskazywane jako właściwe i godne podziwu. Nie ma już w zasadzie, w obszarze kultury widowisk innych niż totalnie żenujące. I to jest uważam niebezpieczne, bo oni już nie wiedzą co robić. A muszą zrobić dwie rzeczy – wskazać dzikusa i barbarzyńcę, a także zdefiniować kulturę na nowo. Ten pierwszy manewr odbywa się w sposób prosty – dzikus to ten, co nie pozwala zabijać nienarodzonych. I nic więcej do tej definicji nie jest potrzebne. Gorzej z definicją kultury, bo tej nie da się – na poziomie organizacji – tworzyć bez dużych budżetów, wywołujących pokusy. Nawet jeśli usuną konsumentów kultury, będą musieli coś ustalić między sobą. Kto jest kim i za co bierze pieniądze. Jak to może wyglądać? Mniej więcej tak, jak spory między felietonistami tygodnika Wprost w latach dziewięćdziesiątych. Obdarzeni przywilejami w zakresie emisji treści, byli współpracownicy SB, udawali wolnościowych myślicieli. I jakoś to się tak telepało, aż do momentu wynalezienia blogów. Potem zdechło i dziś już nie ma znaczenia. W najbliższych latach, wszyscy, wliczając w to PiS, będą chcieli powrócić do tych czasów. Nasza karawana musi być już wtedy bardzo daleko od nich.

Miałem skończyć ten tekst teraz, ale jeszcze coś mi przyszło do głowy. Istotną częścią tego montażu jest naśladownictwo. To dość oczywiste, ale nigdy dosyć przypominania o tym. Kiedy ktoś wykończy jakąś wrogą sobie grupę, natychmiast na jej miejscu stawia atrapę. Mamy atrapy ziemian, atrapy pisarzy, aktorów, atrapy żołnierzy wyklętych. To jest część polityki podboju, nie łudźcie się, że jest inaczej. Dlatego tak ważne jest, by niczego nie naśladować i robić wszystko po swojemu. Każdy bowiem kto przystaje do jakiejś odtwórczej grupy, musi mieć świadomość, jaka za tym się kryje intencja. Nie można więc powtarzać po kimś, nie można naśladować postaw w oczekiwaniu uznania, bo to zostanie odebrane jako chęć przystąpienia do systemu. I ani się człowiek obejrzy, jak będzie musiał paradować w jakichś pochodach i czytać coś z kartki patrząc przy tym, na niczego nie rozumiejących i obcych mu ludzi.