O zabójczych właściwościach nostalgii

Nie należę do ludzi, którzy łatwo porzucają przyzwyczajenia i sentymenty, ale wiem, że są sytuacje kiedy absolutnie i bezwzględnie należy to zrobić. Nie jest bowiem w życiu tak, że wybieramy zawsze dobrze i wszystkie nasze fascynacje są samą jakością. Jest różnie i należy te różnice wychwytywać. Tym intensywniej należy to czynić, im więcej oznak dookoła, że czas ucieka, a my nie jesteśmy coraz młodsi. Kiedy więc palimy różne kadzidełka, przed figurkami bóstw dawno unieważnionych, musimy myśleć przede wszystkim o tym, że nasz czas będzie trwał wiecznie. Nie możemy też liczyć na to, że w tych nostalgiach towarzyszyć będą nam ludzie, którzy czują podobnie i to zorganizuje im i nam całe życie, aż do chwili kiedy do drzwi zapuka dobry wujcio Alzheimer, albo przyniosą trumnę. Ludzie tak czynią, ale mnie to irytuje w najwyższym stopniu, albowiem odbiera wiarę w sens działań. Mam na myśli wiarę tych, którzy próbując coś robić mimo trendów i nie sprzyjających okoliczności. Może przejdę teraz do konkretów, bo w tych ogólnikach za chwilę się pogubimy. Jak wiecie napisałem książkę, która kiedyś nazywała się „Dzieci peerelu”, a teraz nosi tytuł „I co?, kiedyś było fajniej?”. Tytuł zmieniłem powodowany okolicznością taką oto – cała sieć została zalana zdjęciami i tekstami z czasów PRL, opatrzonymi nostalgicznymi komentarzami, wyrażającymi tęsknotę za dawnymi dobrymi czasami. To jest moim zdaniem obłęd. Nie było żadnych dobrych czasów. Było okropnie i strasznie. Śmialiśmy się z tego, ale czyniliśmy to po to, żeby nie zwariować. I dobrze wiecie, że tylko niektórym się udało. Taka jest też w wymowie tak książka – trochę smutna, trochę straszna, trochę śmieszna. Reakcje na nią były różne, od straszenia sądem, przez teksty typu – o panie, żebyś pan był na wojnie -, po zdrowy śmiech. Nie byłem na wojnie, ale napisałem o tych wypadkach, które były moim udziałem, lekko je przejaskrawiając, w niektórych tylko miejscach. Uczyniłem to, by już nigdy później nie oglądać się za siebie i nie przeżywać tych wszystkich, rzekomo fantastycznych przygód na nowo. Dlaczego? Ponieważ wierzę, że jeszcze trochę czasu przede mną i muszę go zagospodarować tak, żeby było co wspominać w chwili kiedy zamiast wujcia Alzheimera pojawi się jego dobry kolega Parkinson. A nigdy przecież nie wiadomo, który przyjdzie pierwszy. Wolałbym, żebyśmy wtedy – z tym sanitariuszem, co będzie mi podawał barszcz czerwony na dużej łyżce – rozmawiali o wydanych przeze mnie książkach, a nie o tym, jak stałem w kolejce po kawał żółtej słoniny.

Sieć jest pełna stron, profili, i wypowiedzi wyrażających i, co gorsze, utrwalających nostalgię po PRL. To jest katastrofa. Ludzie którzy uprawiają tę dyscyplinę, domagają się od innych by przeżywali te same emocje po raz setny, by śmiali się w tych samych momentach, co oni, by przestali wierzyć, że coś jeszcze ekscytującego może być ich udziałem. Są jedną z wielu bardzo grup domagających się od użytkowników Internetu udziału w zbiorowych ekscytacjach na bardzo niskim poziomie. Tego oczywiście nikt nie mówi, albowiem chodzi o przywołanie emocji, które towarzyszyły nam w dzieciństwie, w czasie kiedy czytaliśmy prozę Zbigniewa Nienackiego. Nostalgia ta jest traktowana serio, jeśli Wam się zdaje, że można z tego trochę podrwić, jesteście w błędzie. Wszystko musi być odegrane tak samo, jak wcześniej z zachowaniem tych samych min i kostiumów. Przywołałem Nienackiego, albowiem  on jest najważniejszym chyba peerelowskim świętym. I żadne obciążające go okoliczności nie wpływają na współczesnych sprzedawców nostalgii. Nie rozumieją oni też, że ludzie mogą mieć inne, lepsze pomysły, albo przynajmniej ciekawsze, że mogą odnosić się do przeszłości w sposób twórczy. Nie rozumieją tego, bo chcą być kieszonkowymi kapłanami pogańskich kultów, a to oznacza, że w kreowanym przez nich świecie nie ma miejsca na nową twórczość. Można tylko coś naśladować, a to będzie poddawane osądowi jakichś gremiów, które wskazywać będą czy naśladownictwo jest stosowne czy nie. Najgorsze jest to, że ludzie ci domagają się też, by odbiorca śmiał się z ich żartów. To jest przymus najgorszy, bo każdy w istocie, jakoś się tam kiedyś ekscytował tymi wszystkimi publikacjami, ale chce teraz czegoś innego. I o to właśnie toczy się gra – czy duchy PRL, współczesne diabły i deprawatorzy z rynku książki, którzy chcą ten rynek dla siebie zawłaszczyć poprzez organizację targów w całym kraju, pozwolą jeszcze nam coś stworzyć? Czy to co nam zostało tu na ziemi będzie mogło być zagospodarowane według naszych pomysłów i planów, czy będziemy się musieli podporządkować jakimś podejrzanym indywiduom, występującym nie wiadomo właściwie z jakim programem. Na pewno nostalgicznym. Jedni bowiem tęsknić będą za Nienackim, a ci organizatorzy targów, których tu pokazywałem dwa dni temu za spontaniczną erekcją. Przepraszam, jeśli ktoś się poczuł urażony. Nie ma się jednak co certolić, bo sprawa jest poważna. Albo uda nam się zrobić coś nowego, albo będziemy kolekcjonerami starych pocztówek zapraszającymi znajomych na partyjkę domino w sobotnie popołudnie.

Powtórzę – sprawa jest poważna, bo za tą rzekomą nostalgią kryją się formaty ułatwiając sprzedaż. Formaty prymitywne, nie nadające się do akceptacji i w istocie deprawujące czytelnika. Nikt z obecnych tu osób nie czyta przecież książek Sławomira Kopera, który jest obecnie najważniejszym w kraju sprzedawcą zatęchłych nostalgii, działających jak gaz musztardowy.

Nie możemy kroczyć tą drogą, albowiem wtedy będziemy tylko jakimś zapleczem dla takich Koperów. Jasne jest bowiem, że żadne media, patriotyczne czy nie, nie postawią na nas złamanego centa. Nie wyrażamy się bowiem w sposób kojarzący się pracującym tam ludziom z czymkolwiek. Najmniej zaś z sukcesem. Po przygodę i sukces musimy niestety wyruszyć sami, a żeby to się udało, odciąć się najpierw powinniśmy od balastu nostalgii. Żyjemy bowiem ciągle jeszcze, ciągle mamy siły i możemy zrobić jeszcze wiele bardzo ciekawych rzeczy. Nawet jeśli nie spotka się to z masowym zainteresowaniem.

I choć jest jesień, ja myślę już o przyszłej wiośnie i lecie, kiedy trzeba będzie po raz kolejny zorganizować targi książki i sztuki. Nie wiem czy akurat w Grodzisku, bo nie wiem, jak będzie z wynajęciem sali. Chciałbym, żeby oferta na tych targach była możliwie różnorodna i nie obarczona żadnymi obciążeniami, także nostalgicznymi. By była świeża i dająca jakieś perspektywy na przyszłość, a przy tym trudna do skrytykowania i do zaszufladkowania. Wczoraj, na przykład, napisałem do znanej niektórym firmy o nazwie „Sztuka cięcia”, zajmującej się oprawą obrazów, obrazków i ilustracji. Firma ta była gościem ostatnich targów w Bytomiu. Było to co prawda ładnych parę lat temu, ale dobrze się zapamiętaliśmy. Jeśli termin będzie im pasował, na pewno przyjadą. Tu macie ich stronę na fejsbuku https://www.facebook.com/sztukaciecia/

Postaram się, żeby na naszych wiosennych lub letnich targach było wielu ciekawych wystawców. Podkreślam jednak, że to ja będę decydował kto się tam wystawi. Nie zamierzam uczestniczyć w żadnych prowokacjach, nie zamierzam budować żadnych stronnictw z kimkolwiek, ani snuć planów innych niż tworzenie nowych jakości i promowanie rzeczy w najoczywistszy sposób wartościowych. Takich, do których wszelkie komentarze są zbędne.

Wracając na koniec do nostalgii i jej zabójczych właściwości. Tomek wydał album, w którym na nowo zredagował wiele nostalgicznych treści. Powiedział też – sprawdzam – do kolporterów zwietrzałych emocji. Dostał pozwolenie na zilustrowanie „Solaris” Stanisława Lema. Jakoś jednak nikt nie podnosi jego w żadnych wpisach i nie wskazuje, że to ciekawa interpretacja. Musi być bowiem jak dawniej, wszystko tak samo, kropka w kropkę, musi być nostalgia za dawnymi dobrymi czasami, za ORMO i marzeniami o lotach w kosmos z Tytusem, Romkiem i A’tomkiem. Na koniec posłużę się oceną, którą swego czasu wydał niezrównany Papcio Chmiel – to są prochy nasenne dla paralityków. I ja w tym uczestniczył nie będę. Mam nadzieję, że wy też nie.