Ryszard Lwie Serce przechodzi na islam

Pomyślałem, że napiszę dziś jakieś słowo o źródłach fascynacji islamem. Fascynacji, która dotykała nie byle kogo, ale władców. Chciałem też wspomnieć o pewnym mechanizmie, który dziś przedstawiany jest w świetle, sugerującym iż może on być objawem fascynacji Europy kulturą i religią muzułmańską.

Oto link, który dostałem wczoraj

https://twitter.com/andy_wilinski/status/1297095742759342081?s=19

Film, który jest na górze ilustruje nową, brytyjską doktrynę wojenną, która nie została najwyraźniej odczytana przez komentujących. Wyszydzono ją i zdeprecjonowano. Niesłusznie moim zdaniem. Film bowiem nie opowiada o tym, że sierżant czeka aż kapral muzułmanin się pomodli, przez co naraża cały pluton na niebezpieczeństwo. Ten film opowiada o tym, że porządek imperium jest ważniejszy niż porządek islamu. To sierżant bowiem wydaje polecenie, by krótkofalówka zamilkła, kiedy Achmet się modli.

Zwróćmy teraz uwagę, na pewną istotną kwestię. Nie ma czegoś takiego, jak fascynacja muzułmanów Europą. Oni są poza takimi emocjami w ogóle, no chyba, że chcą coś uzyskać od Europejczyków. Pojawiając się tutaj, czy to w charakterze uchodźców, fachowców, czy najeźdźców, zawsze są sobą i Europa nie ma dla nich żadnej oferty poza rzecz jasna opodatkowaniem się na ich rzecz. Oni nie przeżywają żadnych emocji związanych z kulturą, tradycją i religią, która w Europie dominowała od dawna, a dziś stanowi dla europejskiej polityki jedynie kłopotliwą dekorację. Traktują ją instrumentalnie. Jeśli zaś idzie o konwersje z islamu na jedno z wyznań chrześcijańskich, to są one raczej rzadkie, o ile w ogóle występują. Nie ma więc najmniejszego sensu szydzić z tego reklamowego spotu, pokazującego jaki porządek obowiązuje w armii Jej Królewskiej Mości. Taki sam jak dawniej – porządek imperialny.

Europa zaś przeżywała swoje fascynacje islamem, nie tylko w wymiarze indywidualnych wyborów, pojedynczych Europejczyków, ale także w wymiarze politycznym, kiedy to do Islamu zbliżali się niebezpiecznie europejscy władcy. Po co? Jaka tam była pokusa? Prosta – pokusa władzy absolutnej, połączenia religii z polityką, odrzucenia niepotrzebnych skrupułów i skupienia się na interesach, które można robić równie dobrze za pomocą podstępu, jak i wojny. Żeby doszło do trwałego połączenia europejskiej władzy z azjatycką religią, trzeba by spełnione były pewne warunki, które w przeszłości nie zostały spełnione nigdy. Pokusa jednak pozostała i powracała co jakiś czas w formułach bardzo atrakcyjnych. Co takiego musiałby zajść, żeby Ryszard Lwie Serce przeszedł na islam? Trzeba by było wymiksować się spod władzy papieża. To sprawa pierwsza. Islam musiałby otworzyć swoje wielkie rynki dla towarów produkowanych w systemie monopolowym przez rodzinę i zauszników króla, którzy zjawiliby się na tych rynkach jako inwestorzy. Wreszcie – o czym w ogóle się nie wspomina – islam musiałby zgodzić się na to, by kalifem został jeden z europejskich królów. Czy Ryszard Lwie Serce snuł takie plany? Z pewnością tego stwierdzić nie możemy, ale jego postępowanie wobec Saladyna wydaje się być dość zaskakujące, jeśli brać pod uwagę charakter misji, jakiej podjął się podczas III krucjaty. Dlaczego się nie udało? Władcy islamu mają też swoje ograniczenia i dość wspomnieć o tych całych assasynach czy mamelukach, żeby zrozumieć o co chodzi. Poza tym w tradycji islamu, choć wydaje się być ona politycznie bardziej spójna niż chrześcijańska, zmienia na przestrzeni wieków jej depozytariusz. Są to najpierw Arabowie, potem Turcy, przez jakiś czas mongolscy chanowie Złotej Ordy. Te sojusze z Mongołami są najciekawsze, albowiem świat chrześcijański również liczył na mongolskich i nestoriańskich jednocześnie władców Iranu. Zarówno Islam jak i Europa poszukiwały przeciwko sobie doktrynalnych sojuszników w wielkim stepie. Islam wybrał lepiej. Konsekwencje tego wyboru były, w czasach nowożytnych, dość znamienne. Oto kraje katolickie tworzyły zwarty front przeciwko Islamowi czy to mongolskiemu czy tureckiemu, mając na zapleczu irredentę krajów protestanckich lub tych, usiłujących podporządkować sobie Rzym, jawnie kokietujących przy tym islam. W imię racji stanu. Tak było z Francją, od czasów późnego Franciszka I. Nas jednak bardziej interesują czasy wcześniejsze. Fryderyk II Hohenstauf jawnie dąży do połączenia doktryny cesarskiej z doktryną ekspansji arabskiej. Papież musi wysyłać do sułtana św. Franciszka, żeby zorientował się czy możliwe jest prowadzenie misji chrześcijańskich w świecie arabskim. Nie było to możliwe. My zaś widzimy, że Niemcy i Anglia wcześniej, są gotowe na różne propozycje ze strony Arabów. W imię czego? W imię jeszcze większego wzmocnienia swojej władzy, ograniczenia praw poddanych, szczególnie tych posiadających ziemię i zniesienia – w imię nowego prawa i nowej jakości życia – wpływów Kościoła. Jednak poza powierzchownymi bardzo deklaracjami władców, o żadnym głębszym porozumieniu pomiędzy Europą a Islamem nie mogło być mowy. Obie tradycje były zbyt głębokie, zbyt się różniły, ich struktura była skomplikowana i różnorodna. Pogodzenie tego nie było możliwe.

Zanim przejdę do konkluzji wspomnę jeszcze tylko, jaki był stosunek Ludwika Świętego do Islamu. Król, co wiemy z określanej jako naiwna i prostoduszna, relacji Mateusza Parisa, miał zamiar nawrócić sułtana. Był chyba jedynym władcą, który nie przyjechał na wschód, by robić tam interesy i udrażniać szlaki handlowe prowadzące z Sycylii do Aleksandrii. Ludwik był autentycznie przejęty misją i przez do mało się dziś o nim wspomina. Poszukiwał także możliwości porozumienia się z młodym sułtanem Al’Muazzamem Turan Szachem, którego krótkie panowanie zakończyło się gwałtowną śmiercią. Powody tej śmierci są dalekie od spraw europejskich, tak się je przynajmniej tłumaczy – jako bunt oddziałów mameluckich w stolicy Egiptu, nie zgadzających się na umniejszenie wpływów. Ludwik, jak na to wskazują źródła był, podobnie jak Fryderyk II Hohenstauf, zainteresowany doktryną religijną Islamu, uważał jednak, że Mahomet to magik i oszust, a ludzie, studiujący Koran, tracą czas, albowiem zawiera on same bezeceństwa. Mimo otwartego wyrażania takich poglądów w niewoli, król nie spotkał się z żadnymi przykrościami ze strony swojego przeciwnika. Więcej, był przez niego potraktowany dobrze i przyjacielsko. No, ale skończyło się to dla sułtana źle. Łączę bowiem jego śmierć z obecnością króla Francji w Egipcie, albowiem sądzę, że nie można tego wątku lekkomyślnie odrzucić. Nie wiemy do jakich ustaleń doszło pomiędzy pojmanym królem, a sułtanem i jaki wpływ miały one na dworskie i wojskowe koterie.

Teraz popatrzmy raz jeszcze na ten krótki film reklamujący brytyjską armię. Czy dziś kultura i życie religijne Europy, są równie głębokie, złożone i pełne konsekwencji dla każdego chrześcijańskiego mieszkańca kontynentu, jak w średniowieczu? Czy dziś owa złożoność także uniemożliwia porozumienia z Islamem, który przeszedł podobne przeobrażenia i składa się w zasadzie z kilku prostych formuł, które trzeba powtarzać, by być dobrym muzułmaninem? Oczywiście, że nie. Otwartość naszego świata polega na skrajnym uproszczeniu relacji pomiędzy ludźmi. Tylko jedna rzecz pozostaje niezmienna – władza. Ma ona apetyty imperialne i występuje wobec wrogów, którymi są przede wszystkim ci, którzy próbują ją ograniczać. Czy ten modlący się w reklamówce żołnierze, ogranicza władzę sierżanta? Bo o królowej nawet nie wspomnę. A skąd. On ją jedynie uzupełnia o dodatkowe prerogatywy. Taki jest istotny wymiar otwartości na inność i innych, która jest dziś lansowana wszędzie. To likwidacja resztek europejskiej wolności i swobód jednostki. Bez islamu się tego przeprowadzić nie da.

Na koniec jeszcze jedna istotna kwestia stojąca na drodze pomiędzy połączeniem dwóch wielkich kultur. Są nią kobiety i ich rola w życiu i małżeństwie. No, ale to się wkrótce zmieni i wtedy dojdzie do naprawdę wielkiej fuzji.

https://basnjakniedzwiedz.pl/produkt/swiety-ludwik-jacques-le-goff/