Stara, świecka tradycja, czyli skalar w sosie kaparowym

Wszyscy pamiętają scenę z filmu Miś, kiedy tworzy się nowa, świecka tradycja. Otóż jest to scena wprowadzająca w błąd, świeckie tradycje są stare i sięgają głębiej niż tylko do roku 1945. Te jednak datowane od wymienionego roku są obecne najsilniej, także w naszym współczesnym świecie. Ja się o tym przekonałem, biorąc do ręki zapomniany i nie czytany już przez nikogo tomik prozy zawierającej treści znane jako SF, a pochodzący z początku lat osiemdziesiątych. Powtórzę więc jeszcze raz – nic nie jest tym czym się wydaje. I to dotyczy także ojca Szustaka no i rzecz oczywista prozy SF pisanej w latach osiemdziesiątych. To są opakowania służące do przenoszenia treści politycznych, które – aby były strawne muszą być w coś owinięte. No więc owija się je w langustę na palmie, albowiem to jest ciekawe połączenie, a w dodatku osadzone w tradycji, albo w prozę SN opowiadającą o dalekiej przyszłości. W rzeczywistości opowiada ona o czymś innym, za chwilę powiem o czym.

W roku 1980, rynek książki, biedny i pustawy, zaczął być zalewany falami produkcji SF. Starsi to dobrze pamiętają, a ci co chodzili do prowincjonalnych bibliotek przypomną sobie, że wręcz trudno było się wygrzebać spod stosów „nowej prozy” poruszającej poważne zagadnienia, przyodziane dla lepszego wchłaniania w różne atrakcyjne kostiumy. Nie wiem dlaczego tak się działo i dlaczego nie można było poważnych zagadnień poruszać wprost. To znaczy wiem, ale wzdragam się nieco z odpowiedzią, po tym jak wczoraj kilku kolegów wzięło jednak w obronę ojca Szustaka. Otóż owe poważne treści były i są w istocie niepoważne, a obudowuje się je gawędą rzekomo atrakcyjną po to, by sprowadzać biednych ludzi na manowce.

Ten brak powagi zagadnień odzianych w fantastykę naukową, odkrywamy dopiero dziś, bo wtedy, kiedy powstawały, wydawać się mogło, szczególnie jeśli człowiek patrzył na to z poziomu wiejskiej biblioteki, że są tak poważne jak, co najmniej, wizyta papieża. Było inaczej. Kupiłem sobie oto na allegro, za całe 1,70 mikropowieść Andrzeja Trepki zatytułowaną „Totem leśnych ludzi”, będzie mi ona potrzebna do realizacji pewnego projektu, ale to sprawa przyszłości. Nie powiem więc teraz o co chodzi. Kupiłem, otworzyłem i zacząłem czytać. Przypomnę tylko rok wydania – 1980. Karnawał Solidarności, nadchodzi wolność, a Andrzej Trepka, a właściwie Andrzej Nekanda Trepka, pisze powieść o wielkim jaszczurze, który przyleciał z kosmosu, osiadł w kongijskiej dżungli i pozwolił się wielbić Pigmejom. Ja w dzieciństwie nie przeczytałem tej książki do końca, tak jest nudna i pretensjonalna. Jej narracja osadza się, przez ponad połowę objętości tekstu, na opisywaniu wrażeń, jaszczura, dotyczących ziemskiej przyrody. To jest wprost przepisane z atlasu zwierząt, albo z czegoś podobnego i ubrane w „literaturę”. Po połowie tekstu sytuacja zmienia się dramatycznie i ja się o tym dowiedziałem wczoraj, bo wcześniej myślałem, że to jest opisanie jakich osobistych relacji – jaszczur – przyroda – Pigmeje, czyli tak zwane filozy. Okazało się, że nie. To jest sprawa znacznie poważniejsza. Jaszczur bowiem pojawił się na ziemi nie w czasie rzeczywistym, w którym tworzył Andrzej Nekanda Trepka, ale w odległej od tego autora przyszłości. Tak mniej więcej teraz. Ludziska latają już poza układ słoneczny, coś tam się dzieje na Jowiszu, który jest kulą gazów, tak tylko przypomnę, latające talerze to statki Uranidów, ale najciekawsze rzeczy i tak dzieją się na ziemi. Oto totalitarny, antydemokratyczny i rasistowski reżim USA, który sprawował rządy nad planetą, za pomocą tajnej organizacji Kosmiczni Kowboje, organizującej zamachy terrorystyczne, został zneutralizowany. Na wniosek ONZ dokonano podziału tego zbrodniczego, politycznego tworu na stany i zakazano tym stanom wchodzenia między sobą w sojusze. Tylko jeden kraj podtrzymuje jeszcze rasistowską, terrorystyczną tradycję. Jest nim RPA przemianowana na coś innego, ale nie pamiętam na co. I naukowcy z RPA, wyposażeni w najnowocześniejsze, przenośne komputery, wyruszają do dżungli w Kongo, żeby znaleźć kosmitę – jaszczura. Kiedy go znajdują i porozumiewają się z nim za pomocą tych komputerów, wpadają na świetny pomysł – za jego pomocą podporządkują sobie całą Afrykę i będą ze swojej rasistowskiej stolicy, gdzie królują białobrodzi, kalwińscy kapłani, rządzić całym kontynentem. W końcu zaś rzucą wyzwanie ONZ. Skrót ZSRR nie pojawia się w tej książce ani razu. Na jednej z narad, na najwyższym, rasistowskim szczeblu, premier tego całego Apartheidu częstuje uczestników wyprawy wyszukanymi bardzo potrawami, na opisanie których autor zużywa dobrych kilka akapitów, co przy niewielkiej objętości książki jest dużym poświęceniem i musi coś znaczyć. Tam właśnie, wśród tych opisów, pojawia się skalar w sosie kaparowym. Nie pytajcie mnie jednak co to może znaczyć, bo nigdy nie próbowałem takiej pyszności. Przypuszczam jednak, że opisywanie wykwintnej południowo-afrykańskiej kuchni w latach osiemdziesiątych, miało w sobie coś z sadomasochizmu. Tym bardziej się do tego przekonuję im uważniej czytam biogram autora w wiki.

Oto fragment:

W tym czasie charakteryzował go nietypowy wygląd i styl bycia: m. in. przez większość roku nosił krótkie spodenki i sandały, a kiedy robiło się chłodno na tak skompletowaną garderobę zwykł narzucać tylko prochowiec.

Nie wiem jak Wam, ale mi koleś w gaciach i prochowcu kojarzy się jednoznacznie. Bynajmniej nie ze skalarem w sosie kaparowym i nie z wielkimi, kosmicznymi jaszczurami. Prawda leży na wierzchu, jak to kiedyś celnie ujął bloger z Izraela Eli Barbur.

Jakby tego było mało u docenta wiki jest jeszcze taki fragment

Jego utwory należą do technicznego, optymistycznego nurtu science fiction i wykorzystują tradycyjne motywy tego gatunku – Trepka rzadko operuje aluzją i parabolą. Przesłanie jego książek podobne jest do założeń Juliusza Verne’a, głosi triumf racjonalizmu i panowanie człowieka nad światem.

Oczywiście, że nie operuje aluzją i parabolą, bo i po co? Skoro można było w roku 1980 wprost napisać – jak będziecie fikać, to przylecą tu kosmiczne jaszczury i zrobią porządek z waszym religijnym rasizmem. Do czego tu jakaś parabola jest potrzebna?

I teraz najważniejsze – w przeciwieństwie do innych ziemian, a mam na myśli właścicieli wielkoobszarowych gospodarstw rolnych, a nie mieszkańców planety, w przeciwieństwie do takiej Hanki Kossobor, autor książki „Totem leśnych ludzi”, odzyskał swój rodowy majątek w Rychłocicach. Napisał nawet przed śmiercią jakieś wspomnienia z tych Rychłocic i zmarł sobie tam w spokoju, w roku 2009. I to jest ciekawe, że jedni mogli te majątki odzyskać, a inni nie. Może powodem było to, że Andrzej Nekanda Trepka, kandydował w wyborach do sejmu roku 1993, z ramienia Partii X? Sam nie wiem, ale jak tu ktoś wczoraj przytomnie napisał, nie należało i nie należy się śmiać z ludzi popierających Tymińskiego, albowiem oni po prostu wiedzą więcej. Ja sądzę, że to samo dotyczy ludzi popierających Hołownię Szymona. Oni wiedzą więcej, ale niepotrzebnie to ujawniają przed czasem. Jest jeszcze stosunkowo wcześnie i nie ma się co ekscytować. Na prawdziwe parabole i aluzje, na prawdziwy sos z kaparów i inne ekstrawagancje, serwowane przez YT, przyjdzie jeszcze pora. Najważniejsze to zachować umiar i zdrowy rozsądek, nawet jeśli czasem zdarzy się człowiekowi polatać po okolicy w samych tylko gaciach i prochowcu.

Na dziś to tyle, dziękuję za uwagę. Przypominam, że tylko do końca lutego można się zapisywać na konferencję w Kazimierzu Dolnym