Najpierw puszczę Wam piosenkę, by wprowadzić odpowiedni nastrój.

https://www.youtube.com/watch?v=Nw1uB_ttKt8&list=RDNw1uB_ttKt8&start_radio=1

Panowie, których wychwala ten utwór mieli swoje wielkie dni i wydawało im się, że cały świat sprzyja kreowanym przez nich koniunkturom. I tak rzeczywiście było. Reprezentowali oni bowiem hierarchie, które były potrzebne wielkim tego świata. Tworzyli wojenną korporację, która choć w teorii podległa papieżowi, nie miała ochoty go słuchać i wielokrotnie narażała ojca świętego na kompromitacje. Rola wychwalanej w pieśni tej organizacji w przygotowaniu i przeprowadzeniu wielkiej schizmy jest, mam wrażenie, niedoceniona lub wręcz nienazwana.

Nie ten rodzaj hierarchii był jednak dla świata najważniejszy – wojna i sposób jej prowadzenia był kluczem do potęgi państwa zakonnego i wzmacnianie potęgi wojskowej było przymusem bardziej niż wyborem. Najważniejsze, jak zawsze, były pieniądze. Skarbce zaś zakonne były ich pełne. Krzyżacy nie kredytowali swoich podbojów, żyli z rabunku i wymuszeń, a także spekulacji na wielką skalę prowadzonych w miastach położonych nad Bałtykiem. Sami byli bankiem i pożyczali też pieniądze na procent. Również papieżowi, który wobec całkowitej destabilizacji świata zachodniego musiał mieć gdzieś oparcie, również finansowe.

Krzyżacy byli podłączeniu pod hierarchię szlachecką Europy. Czy to samo można było powiedzieć o polskich rycerzach? No właśnie nie jestem pewien. Ten moment musiał dopiero nastąpić. I tu dochodzimy do kolejnej hierarchii, czyli do propagandy, której Polska nie miała, a Krzyżacy rozwinęli ją w niespotykanym stopniu. Byli bowiem organizacją nowoczesną, zdeterminowaną i gotowi byli odnosić sukcesy za wszelką cenę. Do tego mieli sojuszników na zachodnich i południowych granicach Polski. Król z Krakowa zaś miał jedynie dwóch niepewnych bardzo koalicjantów – ledwie wydobytą z mroków życia plemiennego Litwę i Węgry, stale z Krzyżakami kolaborujące. Do tego ciągle był w kłopotach finansowych, a jego jedyną nadzieją, były polityczne i finansowe kłopoty rodziny cesarskiej. Na które Krzyżacy nie zawsze odpowiadali chętnie i we właściwych wymiarach. Jako notoryczni zdrajcy, grający wyłącznie na siebie nie musieli przejmować się niczym i nikim. Do czasu.

W pewnym bowiem momencie, okazało się, że w XIV wieku nie da się prowadzić polityki fiskalnej tak, by pieniądze płynęły tylko w jednym kierunku, do jednego miejsca, którym był skarbiec malborskiego zamku. I żadna potęga, czy to cesarska, czy to papieska, czy duńska, jeśli brać pod uwagę uwarunkowania lokalne, nie może powstrzymać ekspansji miasta. Ratusz zaś stał się symbolem finansowej niezależności bogatych kupców i symbolem ochrony ich interesów na wszystkich rynkach. Kto był wrogiem ratusza? Urząd skarbowy pana ziemi, na której stał ratusz i na której obradujący w nim kupcy robili interesy. Pycha jak wiadomo jest bezmierna. I nie inaczej było w przypadku Krzyżaków. Ludziom posiadającym sprawność wojenną, pieniądze i szpiegów w całym świecie, także muzułmańskim, nie można wytłumaczyć, iż są granice ich pychy. Nie można też jednak pozwolić na to, by ta pycha zniszczyła piękną prosperity miast nadbałtyckich. Te zaś musiały znaleźć sposób na wyjście z kryzysu. I znalazły, bo był tylko jeden – trzeba było zmienić pana ziemi, na której robiono interesy. Nie można było przenieść miast takich jak Gdańsk w inne miejsce, ale można było zaprosić nowego pana do Gdańska. I tak uczyniono.

Polska dostała jedyną i swoistą ofertę – w zamian za kredyt, w zasadzie niewyczerpany, król bierze w opiekę miasta pruskie, a całe Prusy przechodzą pod polską administrację. To oczywiście oznaczało wojnę. Ci jednak, którzy złożyli ofertę byli pewni wyniku, choć ryzyko było bardzo duże. Czy król Polski i stany zrozumieli sytuację? Prawie. A prawie, jak wiemy, robi wielką różnicę

O tym wszystkim i o innych jeszcze sprawach przeczytacie sobie w książce księdza Juliana Antoniego Łukaszkiewicza pod tytułem „Towarzystwo jaszczurcze. Societas Lacartarum. Eidechsen Gesselschaft. 1397-1466”

W książce znajduje się taka oto dedykacja

Nowoczesnym Jaszczurkowcom, którzy pracują i pracować będą wszelkimi sposobami nad odzyskaniem całego polskiego Morza Bałtyckiego od Szczecina po Królewiec.

A oto spis treści

Spis rzeczy

Słowo wstępu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

I. Rozprzężenie w zakonie niemieckim w Prusach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

II. Zakony rycerskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

III. Prusowie i Polacy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

IV. Prace misyjne biskupa Chrystiana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

V. Zakon niemiecki w Polsce. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34

VI. Prusowie i krzyżacy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

VII. Zdobycie Gdańska i Pomorza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40

VIII. Malbork stolicą państwa krzyżaków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

IX. Walka Polski o dostęp do morza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

X. Unia Polski z Litwą . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

XI. Obrona przeciw rozbiorowi Polski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

XII. Wacław popiera Jagiełłę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

XIII. Towarzystwa rycerskie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53

XIV. Powstanie Towarzystwa Jaszczurczego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55

XV. Ważniejsze zasady statutu Jaszczurkowców . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58

XVI. Zarząd Towarzystwa Jaszczurczego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62

XVII. Przepisy dyscyplinarne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67

XVIII. Objaśnienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72

XIX. Fundacja wikarii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76

XX. Dalsze szczegóły na temat wikarii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80

XXI. Bezpodstawne zarzuty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84

XXII. Powody wielkiej wojny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89

XXIII. Znaczenie unii krewskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93

XXIV. Przygotowanie do Wielkiej Wojny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97

XXV. Ostatnie wysiłki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100

XXVI. Refleksje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103

XXVII. Tragedia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108

XXVIII. Bitwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112

XXIX. Rozstrzygnięcie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116

XXX. Jaszczurkowcy podczas bitwy i po bitwie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120

XXXI. Nieprawdy niemieckie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123

XXXII. Orędzie Jagiełły do miast . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129

XXXIII. Stosunek zakonu do poddanych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133

XXXIV. Henryk Reuss von Plauen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136

XXXV. Sytuacja w Malborku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140

XXXVI. Podstępy Plauena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145

XXXVII. Havelman, marszałek inflancki. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149

XXXVIII. Triumf krzyżackiej chytrości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153

XXXIX. Po odjeździe króla spod Malborka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156

XL. Pościg za Jaszczurkowcami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158

XLI. Plauen wybrany wielkim mistrzem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162

XLII. Zawieszenie broni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166

XLIII. Pokój w 1411 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169

XLIV. Cesarz Zygmunt. Sobór powszechny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174

XLV. Przewrotność Plauena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178

XLVI. Mikołaj z Ryńska. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184

XLVII. Pościg za Jaszczurkowcami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191

XLVIII. Wirsberg kandydatem na wielkiego mistrza. Zarzuty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197

XLIX. Dalsze zarzuty przeciw Wirsbergowi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206

L. Czy Wirsberg wciągnął Jaszczurkowców do spisku? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214

LI. Zasądzenie Wirsberga oraz rehabilitacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221

LII. Henryka Plauena wielkość i upadek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 228

LIII. Zaciekła przewrotność zakonu krzyżackiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235

LIV. Sobór w Konstancji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239

LV. Pokój pod Mełnem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242

LVI. Śmierć Witolda. Śmierć Jagiełły.

Pogrom krzyżaków pod Wiłkomierzem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 248

LVII. Związek Pruski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256

LVIII. Przeciwnicy Związku Pruskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260

LIX. Dwulicowość krzyżacka zawiedziona . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 268

LX. Szukanie ratunku w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272

LXI. Spór rozsądzi miecz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280

LXII. Wcielanie ziem pruskich do Polski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285

LXIII. Światła i cienie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 289

LXIV. Orzeł Biały roztacza opiekuńcze skrzydła

nad dolną Wisłą i Bałtykiem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293

LXV. Początki wojny pruskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 299

LXVI. Zdobywanie Prus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 306

LXVII. Zdobycie Prus Zachodnich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311

LXVIII. Zakończenie wojny pruskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 316

LXIX. Wieczysty pokój w Toruniu 1466 r.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 322

LXX. Połowiczność pokoju . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327

LXXI. Spełnione zadanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 330

LXXII. Duch Ryńskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 334

LXXIII. Duch Jaszczurkowców . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 337

LXXIV. Przekleństwo połowiczności. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 344

LXXV. Dzisiejsza chwila . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 353

LXXVI. Zakończenie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365

Dodatki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 369

Objaśnienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 391

Źródła i dzieła . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393

I okładka

https://basnjakniedzwiedz.pl/produkt/towarzystwo-jaszczurcze-societas-lacartarum-eidechsen-gesselschaft-1397-1466/