Grzegorz Braun o „Jasnowidzu”

Śmieszny do rozpuku i realistyczny do bólu, groteskowy i nostalgiczny zarazem – „Nigdy nie oszczędzaj na jasnowidzu” Gabriela Maciejewskiego to najlepszy zbiór współczesych polskich opowiadań, jaki ostatnio czytałem. To rewelacyjna literatura drobnego faktu: cykl heroikomicznych przygód bohaterów z ostatnich stron gazet, fantastyczny kalejdoskop jednodniowych sensacji z życia prowincji, niezapomniana parada kaskaderów z przypadku i rewia wiecznych nieudaczników. Sięgając do własnych doświadczeń dziennikarza śledczego prasy bulwarowej i prowincjonalnej, swobodnie posługując się pastiszem formy reportażu sądowego, Maciejewski kompletuje kapitalną kolekcję 29. autentycznych przypadków kryminalnych (pożal się Boże), zagadek dla domorosłych detektywów (od siedmiu boleści) i intryg obyczajowych (śmiać się, czy płakać?) na tle pejzażu późnego PRL-u i wczesnego post-PRL-u. Tak jak z obrazków, szkiców i nowelek Sienkiewicza, Prusa, Orzeszkowej, czy Konopnickiej (nb również tytanów pełno-etatowego dziennikarstwa, niewątpliwych prekursorów i patronów dzisiejszej blogosfery) wyłania się panorama współczesnej im Polski – tak też wiernie będzie można odtworzyć polskie realia przełomu XX i XXI wieku sięgając po krótkie prozy Maciejewskiego. Jako kronikarz naszych czasów równie dbały o szczegół i nie mniej wyczulony na niedolę ludzką (sic – jak pięknie dawni Polacy określali zdolność empatii), Maciejewski ma nad wyżej wymienionymi zasadniczą przewagę – niezrównane poczucie humoru sytuacyjnego. Nie często zdarza mi się podczas lektury ulegać tak szczeremu rozbawieniu i wzruszeniu jednocześnie – „Nigdy nie oszczędzaj na jasnowidzu” to właśnie taki rzadki przypadek: drastyczny, komiczny i liryczny zarazem dokument epoki.

Grzegorz Braun