O piosenkach trafiających prosto do serca

Najtrudniej jest przekonać ludzi, że piosenki trafiające prosto do serca są zaplanowaną i przeprowadzoną na zimno, z niepięknymi zamiarami kampanią propagandową. To się w zasadzie nie udaje nigdy, a momentami sprawy mają się jeszcze gorzej, to znaczy piosenki te i całe aranżacje są sprzedawane wrogim lub tylko zawadzającym organizacjom, jak towar pierwszej klasy. Transakcje te przypominają sytuacje, kiedy to po wojnie Brytyjczycy sprzedawali niemieckie maszyny szyfrujące Enigma swoim sojusznikom w krajach afrykańskich i azjatyckich. Uzależniało to oczywiście cały tamtejszy obieg informacji niejawnych od służb brytyjskich. Tego już z całą pewnością nie zrozumie nikt, a na pewno księża rapujący w kościołach i ci, którzy uważają, że muzyka gitarowa, nie ważne jak wykonywana, przyciągnie ludzi na mszę.

Jak wszyscy wiedzą nie znam się na muzyce, nie wypowiadam się w tej kwestii i słabo rozróżniam dźwięki. Ciekawią mnie jednak okoliczności w jakich te dźwięki są emitowane.

Oto syn mój, którym ma 19 lat, odkrył niedawno istnienie duetu Simon&Garfunkel. Puścił mi na tę okoliczność fragment koncertu z roku 1971, który odbył się w Central Park. W roku 1971 miałem dwa lata, nieźle…a Simon i Garfunkel nadal żyją i koncertują. Warto dbać o zdrowie. Na nagraniu widać, jak zebrani w Central Park ludzie przeżywają wykonanie pieśni Sound of silence. Jak podnoszą się z miejsc, jak przytulają się do siebie i płaczą, patrząc w niebo, na którym nie widać gwiazd, albowiem zbyt intensywne są światła wielkiego miasta. Na scenie zaś stoi dwóch facetów, ubranych jak dziady, z najprostszym instrumentarium, którzy mają co prawda głosy, ale gdzież im tam do głosów operowych. I to wystarczy, by poruszyć ludzi. Wielu w to wierzy, nawet dzisiaj. Wierzą w to przede wszystkim ci kapłani Kościoła Katolickiego, którzy za pomocą podobnych aranżacji, chcieliby poruszyć serca wiernych. I nie rozumieją, kiedy każda ich inicjatywa kończy się nie klęską może, ale jakąś żenadą. Dlaczego tak jest?

Żeby zrozumieć dlaczego Simon i Garfunkel trafiają do serc ludzi, trzeba na scenę w Central Park spojrzeć z pewnego oddalenia. Dopiero wtedy widać całą machinę technologiczną, która służy temu, by ich piosenki trafiły prosto do serc milionów. Bez tej machiny obaj wykonawcy są nikim. Jakimiś pastuszkami z fujarką, których może zagłuszyć ryk krowy, albo silnik przejeżdżającego obok pastwiska samochodu. Bez technologii, głośników, telewizji, aranżacji, której obaj się podporządkowali, bez powiązań z polityką i filmem dystrybuowanym masowo, ich piosenki nigdy nie trafiłyby do żadnego serca. Nikt by na nie nie zwrócił uwagi, albowiem w obiegu byłoby tysiące innych piosenek utrzymanych w podobnym klimacie.

Jeśli ktoś uważa więc, że naśladując wykonanie i styl obydwu panów, także trafi do serc, nie milionów może, ale kilku dziesiątków wiernych zgromadzonych w katolickiej świątyni, powinien się trochę zastanowić. Oczywiście to jest niemożliwe, albowiem aktywność duetu Simon&Garfunkel uaktywniła także rzesze naśladowców, których zadaniem istotnym było przekonanie wszystkich dookoła, że można tak po prostu, zwyczajnie, ubrać się w koszulę, starą kamizelkę, wziąć gitarę do ręki i śpiewając podbijać wrażliwe serca. Wszyscy ci fleciści z Hammeln wykonali swoje zadanie perfekcyjnie i ja piszą powyższe jestem całkowicie pewien, że nikogo do tej wykładni nie przekonam. Będę jednak próbował.

Przed wynalezieniem aparatury nagłaśniającej, nikt w całym świecie, wliczając w to Irlandię i Rosję z Ukrainą, trzy kraje, gdzie powstaje muzyka trafiająca bezpośrednio do serca, nie pomyślał nawet, by tworzyć aranżacje podobne do tych, które święciły triumfy w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych, a uwodzą wielu także dzisiaj. Koncert odbywał się w zamkniętej sali, trzeba było kupić bilet, siedzieć w skupieniu i nie przeszkadzać. Wykonawcy zaś grali repertuar, o którym można było powiedzieć wiele, ale nie to, że miał taką moc, jak piosenka Sound of silence. Muzyka istniała, owszem, nie miała właściwości narkotycznych. Jej funkcja oszałamiająca ograniczona była do pewnych specyficznych rodzajów przestrzeni. Wymienię je może po kolei – ognisko na stepie, gdzieś między Chersoniem, a przesmykiem Perekopskim, węgierska karczma w Puszcie, wieczór uświetniający promocję carskich junkrów, gdzieś w dużym, ale nie specjalnie odwiedzanym lokalu przy bocznej ulicy Petersburga. Owa oszałamiająca funkcja muzyki była wspomagana przez oszałamiającą funkcję alkoholu spożywanego w dużych ilościach. Bez wódki nikt by tej muzyki nie słuchał i nie kazał jej grać w nieskończoność. Kolejna ważna kwestia – kim byli wykonawcy? Czasem byli to uzdolnieni muzycznie pasterze, kozacy, przemytnicy, którzy grali już to na fujarce, już to na lirze korbowej, albo na jakimś innym instrumencie. Ich rola jednak, jak pamiętamy z literatury pięknej, nie była taka oczywista i nie ograniczała się tylko do wykonywania pieśni pod rozgwieżdżonym niebem. Zupełnie tak samo było z duetem Simon& Garfunkel. W miastach i na wsiach byli to Cyganie i Żydzi, którzy trudnili się graniem zawodowo. To oni produkowali muzykę trafiającą prosto do serca.

Z chwilą kiedy wymyślono nagłośnienie muzyka trafiająca prosto do serca zaczęła święcić prawdziwe triumfy. I wszyscy wierzyli, patrząc na wykonawców, że nie stoją oni na scenie w otoczeniu aparatury wartej dziesiątki tysięcy dolarów, ale siedzą przy ognisku i grają dla garstki wybrańców. Tego złudzenia nie sposób się pozbyć także dzisiaj.

Czy wobec tego taka muzyka nadaje się do kościoła? Oczywiście, że nie, albowiem nie ma ona nic wspólnego z tradycją muzyki kościelnej. Ta zaś została skutecznie unicestwiona przez opisane tu zjawiska. Nie miała i nie ma nadal szansy na to, by zaprezentować jakieś nowe aranżacje. Jako obszar aktywności twórczej kompozytorów, wykonawców, aranżerów, dyrygentów, została całkowicie zablokowana i unieważniona. Dlaczego? Powód jest taki oto: dlatego, że wielu duchownych uwierzyło iż wystarczy w przestrzeni kościoła, bardzo przecież specyficznej, wziąć do ręki gitarę, na której ledwo się potrafi grać i słabym bardzo dyszkantem zaśpiewać – Jezus nas kocha oooooooooo!!!!, na melodię Sound of silence. Reszta zaś zrobi się sama. Nie zrobi się, albowiem nikt nie rozumie rzeczy podstawowej – jeśli coś wygląda naturalnie i swobodnie, a także uwodzi naturalnością i swobodą, na pewno zostało przygotowane w pocie czoła z wielkim nakładem pracy, wyrzeczeń, kosztów, a czasem przy zaangażowaniu wielu wybitnych umysłów. Najgłupszą rzeczą zaś jaką można zrobić jest naśladownictwo tych wyczynów bez zrozumienia ich istoty. Dotyczy to wszystkich rodzajów aktywności człowieczej. U podstaw tej przemiany, jakże przecież fatalnej, leży brak wiary. I ja to chcę powiedzieć wprost – brak wiary w Kościele jest przyczyną tego, że nie da się słuchać żadnych muzycznych aranżacji wykonywanych w większości świątyń. Brak wiary w ludzi, którzy potrafią grać, utrzymując się w tradycji muzyki kościelnej, brak wiary w ludzi, którzy potrafią taką muzykę twórczo przekształcać i brak wiary w Boga, który może być temu dziełu przychylny. Zamiast tego mamy wiarę w coś, co nigdy nie istniało i jest ciężkim złudzeniem, być może najcięższym i obfitującym w najgorsze konsekwencje złudzeniem naszych czasów.

Czy to znaczy, że piosenki trafiające prosto do serca nie mogą mieć związku z religią i treściami które można by określić jako mistyczne? Dal wielu ludzi te piosenki są same w sobie mistyczne, ale mogą mieć one związek z religią, nawet bardzo wyraźny. Oto dowód, proszę bardzo:

https://www.youtube.com/watch?v=YwWFA04sqEo