Podróżnicy, magicy, tropiciele, demaskatorzy i prorocy

Na takie mniej więcej kategorie dzielą się ludzi parający się w Polsce pisaniem. Nie tylko pisaniem książek, ale pisaniem w ogóle. Wszyscy oni kłamią w żywe oczy, a ich najważniejszym problemem jest – jak tu udać kogoś kim się nie jest, w sposób przekonujący, czyli jak zamarkować zachowania gwarantujące sprzedaż. Ludzie bowiem bardzo by chcieli mieć do czynienia z kimś, kto naprawdę widział i robił coś ważnego, albo przynajmniej egzotycznego.

Z wdziękiem prestidigitatora spróbuję dziś cały ten temat zgłębić do samego dna. Z czego się biorą takie postawy? To jest dziedzictwo XIX wieku, a także pierwszej połowy wieku XX, od którego się nie możemy oderwać, choć wszystko wokół aż krzyczy, że narzędzia poznania zmontowane w tamtym czasie już się do niczego nie nadają. Nic z tego. Ludzie czytający lub inaczej – poznający, chcą ciągle tej samej bajki o dzielnym Stanleyu przemierzającym dżungle Kongo w poszukiwaniu prawdziwej przygody. Już w chwili swojego powstania legenda samotnego podróżnika była spreparowanym kłamstwem, a dziś to jest wprost jakiś zaciek na ścianie, co oczywiście nie przeszkadza Cejrowskiemu w zarabianiu na tym pieniędzy. Bo jest klient, który nie ruszając tyłka sprzed telewizora chciałby brać udział w jakichś niesłychanych eskapadach. No, ale to jest dopiero pierwsze dno naszego problemu. Kolejnym, znacznie głębiej położonym, jest fakt, że wskazane tu karykatury postaw biorą się wprost z pragnienia poznania przyrody i otaczającego świata. Z badań nad fizyką się biorą, tak, jak to było w starożytnej Grecji. No i widzimy, co jest ich rzeczywistym celem – jest nim władza, albowiem wszyscy obecni na rynku depozytariusze treści, traktują ten swój kokieteryjny przekaz, jako wstęp do czegoś innego – do wskazywania swoich preferencji politycznych, czyli do wskazywania komu służą w istocie i komu powinni oddawać hołd ich wyznawcy. To jest naprawdę proste i czytelne, ale my tego nie chcemy zobaczyć, bo pragnienie poznania przesłania nam wszystko. I wierzymy, że Cejrowski pomoże nam poznać dalekie kraje, a Mróz sprawi, że będziemy sami mogli rozwiązywać trudne zagadki detektywistyczne. To znaczy my tutaj nie wierzymy, ale są tacy, którzy wierzą. Większość jednak która po te produkcje sięga chce być po prostu po stronie zwycięzcy. To zwykle oznacza – po stronie zarobionego. Taka bowiem postawa – człowieka zamożnego lub takowego udającego, daje poczucie bezpieczeństwa stojącym wokół niego biedakom. I w celu osiągnięcia takiego właśnie efektu Remigiusz Mróz opowiada, że sprzedał 7 milionów książek. Każdy frajer, słysząc to, na pewno sięgnie po jego książkę, albowiem 7 milionów innych frajerów już to przed nim zrobiło. Czy ktoś to przeczyta? To jest bez znaczenia, chodzi o to, by wydał pieniądze. Oraz by prowadził dyskusję o pieniądzach, a nie o treści, bo ta jest nieistotna. 7 milionów to wszyscy mieszkańcy Warszawy, Krakowa, Poznania i Łodzi. 7 milionów to o dwa miliony więcej niż liczy sobie ludność Słowacji, wkalkulowując w to starców i niemowlęta, a także wszystkich niepiśmiennych Cyganów. Oczywiście nie przekonam nikogo, że to jest dęte, ale też i nie mam takiego zamiaru. Chcę wskazać jedynie skąd bierze się panowanie, kiedy zaczynamy używać do tłumaczenia rzeczywistości metod fizycznych i jakie formy ono przybiera. Po tym wszystkim, co tu zostało napisane, nie muszę chyba przekonywać nikogo, że jest to panowanie łatwe do zakwestionowania, a wiedza fizyczna, choć w formułach akceptowalnych bardzo ciekawa, nie daje rzeczywistej władzy, jest łatwa do wykoślawienia i skompromitowania. Czego dowodem jest program „Starożytni kosmici”. Do tego jej podstawą jest doświadczenie. I dopóki nikt nie przeprowadzi doświadczenia, „fizyk” może sobie opowiadać co chce. No, ale jak ktoś pojedzie do Ekwadoru, jak Cejrowski, zdejmie buty jak on i zacznie szpanować łażąc na bosaka, a ukąsi go wąż, albo pająk, to skończy się rumakowanie i wiedza fizyczna, jakże uwodzicielska, zawarta w książkach pana Wojciecha, zostanie zweryfikowana. Zaufanie zaś czytelnika rozwieje się jak dym nad kartofliskiem. Z Mrozem będzie inaczej, bo jego książek po prostu nikt nie czyta. One są kupowana, a sprzedaż jest celowo przeskalowywana. Najważniejszym zaś motywem, który przyciąga ludzi jest wątek uczuciowy łączący doświadczoną kobietę i niedoświadczonego mężczyznę. Jak Mróz skończy 45 lat ten wątek zostanie zmieniony i będzie w jego książkach występował doświadczony mężczyzna i niedoświadczona kobieta. Kim trzeba być, żeby eksploatować takie wątki? Możemy zgadywać, ale w mojej ocenie trzeba być człowiekiem niedoświadczonym i nie mieć żadnych znajomych, którzy by tę przyrodniczą i fizyczną wiedzę zweryfikowali negatywnie.

W przeciwieństwie do wielu z Was mam spore doświadczenie z wiedzą przyrodniczą, którą musiałem wykuwać na tak zwaną blachę. Potrafię rozpoznawać gatunki drzew, ptaków i owadów. I to jest dość zabawne, a także przydaje się czasem w sytuacjach towarzyskich. Trzeba jednak powiedzieć wprost, że w tak zwanym prawdziwym życiu jest to wiedza zbędna. Ona nie daje władzy. Tę zaś pozyskać możemy czerpiąc z drugiego źródła przedwiecznej mądrości, czyli z filozofii moralnej, zwanej czasem sokratejską. Do więc czego służą demaskatorzy, wprost wywodzący się z tej szkoły? Oni są w istocie mistyfikatorami, których zadaniem jest budowanie historii emocjonalnie poruszających i logicznie spójnych, a także zawierających drugie dno, które „odkrywa” kokietowany przez nich czytelnik. – Teraz powiem ci, jak było naprawdę – mówi demaskator – Pyjas w rzeczywistości upił się i przeleciał przez barierkę? Nie wierzysz? Zapytaj prof. Antoniego Dudka. Zapomniałem bowiem dodać, że przekaźnik treści opartych na filozofii moralnej ma konstrukcję dwoistą i mimośrodową. Musi być Sokrates i musi być Platon. Ten pierwszy nie istnieje, ale jest osią mechanizmu narracyjnego. Ten drugi wtyka patyk w dziurę, która znajduje się trochę nad tą osią i kręci tym zapamiętale, a cały układ wydaje podniosłe raz, a raz żałośliwe dźwięki. Nikt nie wie kim w istocie był Sokrates, bo znamy go tylko z przekazu Platona i Ksenofonta, a obaj byli silnie zainteresowani, by przejąć kapitał jaki po nim został. Podobnie było z tym filmem o Przemyku, jest on tak silnie demaskatorski, że żyjący świadek tamtych wypadków w ogóle został pominięty przy realizacji i, jak można przypuszczać, celowo zamarkowano jego nieistnienie, żeby nie przeszkadzał. Choć przecież istniał i był blisko.

Stosunkowo najsłabszą dystrybucję swoich treści mają prorocy, ale oni mają najsilniejsze gwarancje. Dzieje się tak, ponieważ żyjemy w czasach, które lekceważą proroków trzeba ich uwiarygodnić. To zaś najlepiej czynić za pomocą symboli. Najlepiej religijnych. Jak widać jednak po Terlikowskim, który został wyznaczony do jakiejś nagrody razem z Hołdysem, droga proroków zwanych czasem moralistami zaczyna się i kończy w tym samym miejscu – jest nim moment deprawacji obyczajowej i politycznej deklaracji. Tak było z Lisickim, który najpierw napisał powieść obyczajową z wątkami silnie romansowymi, których nawet ja bym w swoich pastiszowych tekstach nie umieścił, a potem został prorokiem przez duże P. Tak było z Terlikowskim, który zaczął z wysokiego C, ale tak fałszywie, że uwierzyli mu ci jedynie, co nie próbowali biegać po Ekwadorze na bosaka, bo czym skończył dokładnie tam, gdzie to zostało zaplanowane. Niełatwo jest być prorokiem.

Ktoś zapyta – a ty mądralo czym się będziesz zajmował? O czym będziesz pisał? Na razie nie powiem, no może z grubsza – na tapecie będą ubezpieczenia. No, ale to też nie od razu. Nie sprzedamy 7 milionów książek, to pewne, ale ile tajemnic odkryjemy to nawet nie chcę myśleć. Tajemnice to takie treści, z których nie korzysta Mróz, Cejrowski, Lisicki, Terlikowski i Górny. Łatwo je zdefiniować przez nich właśnie. Na dziś to tyle. Miłego dnia.

Przypominam, że w dniach 5-6 sierpnia odbędzie się w Krakowie, w hotelu Polonia Kiermasz Książki i Sztuki. Na miejscu będzie dwoje artystów z Krakowa – Irena Czusz i Tomasz Bereźnicki, a także pracownia Sztuka Cięcia z Częstochowy. No i wydawnictwo Klinika Języka oczywiście.